Diagnose
Lymfekreft
Lymfekreft (malignt lymfom) oppstår oftast i lymfeknutane og er ei kreftform i immunsystemet. Sjukdomen blir behandla med cellegift, immunterapi og strålebehandling.
Symptom
Ved lymfekreft er det ei av immunforsvarets celler som har utvikla seg til ei kreftcelle. Immunforsvarets celler sirkulerer normalt i blodet og lymfesystemet. Det vil seie at lymfekreftcellene i prinsippet kan finnast overalt i kroppen, men dei vanlegaste stadene er i lymfeknutar, beinmarg og milt.
Det vanlegaste symptomet på sjukdomen er hovne lymfeknutar. Dei er mest synlege på halsen, i armholene og lysken.
To hovudtypar
Lymfekreft er delt i to hovudtypar: Hodgkin lymfom (utgjer vel 10 %) og Non-Hodgkin lymfom (knapt 90 %). Det er litt fleire menn enn kvinner som får påvist lymfekreft, og sjukdomen kan råke i alle aldrar. Hodgkin lymfom er meir typisk hos unge vaksne og Non-Hodgkin lymfom hos vaksne og eldre.
Lymfekreft er eit samleomgrep for mange ulike sjukdomar. Det finst særleg mange ulike typar av Non-Hodgkin lymfom, som vi ofte deler i to hovudgrupper: Sakteveksande og hurtigveksande. Sakteveksande Non-Hodgkin lymfom er oftast sjukdomar der behandling ikkje kan gjere pasienten frisk. Men dei fleste med slike sjukdomar vil kunne leve godt i mange år og få behandling i periodar. Hurtigveksande Non-Hodgkin lymfom og Hodgkin lymfom er sjukdomar der behandlinga i dei fleste tilfelle vil ha som mål å gjere pasienten frisk. Særleg gjeld dette hos unge og vaksne.
Tilvising og vurdering
Når fastlegen har begrunna mistanke om kreft skal du bli tilvist direkte til eit pakkeforløp for kreft. Eit pakkeforløp er eit standardisert pasientforløp som skildrar organiseringa av utgreiing og behandling, kommunikasjon/dialog med deg og dine pårørande, i tillegg til ansvarsplassering og konkrete forløpstider.
Pasientinformasjon om pakkeforløp for kreft (helsedirektoratet.no)
Forløpskoordinator sørger for å sette opp timane du skal ha i utgreiinga.
Utgreiing
I løpet av dette tidsrommet blir det gjort undersøkingar av deg for å avklare om du har kreft eller ikkje.
Ved mistanke om lymfekreft skal ein ta vevsprøve (biopsi) av forstørra lymfeknute eller svulst. Vevsprøva kan takast frå ulike stadar på kroppen, avhengig av der sjukdomen er. Det er ofte nødvendig med røntgenundersøkingar.
Viss vevsprøven stadfestar diagnosen, fører dette til fleire undersøkingar ved spesialavdeling på sjukehus.
Aktuelle undersøkingar kan vere blodprøvar, beinmergsprøve og radiologiske undersøkingar som CT, MR og PET-CT. Målet er å kartlegge omfanget av sjukdomen. Den eksakte undergruppa og omfanget av lymfekreften vil og danne grunnlaget for behandlinga.
Når resultata frå undersøkingane og prøvene er klare, vil det som oftast kunne avklarast om du har kreft eller ikkje. Har du ikkje kreft, blir pakkeforløpet avslutta.
Utgreiinga frå første frammøte på sjukehus til avgjerd om behandling kan variere, men er vanlegvis rundt to veker.
Pasientinformasjon - Utgreiing ved mistanke om lymfom(helsedirektoratet.no)
Pakkeforløp heim
Alle pasientar som får ein kreftdiagnose, blir inkludert i pakkeforløp heim for pasientar med kreft. Gjennom pakkeforløpet går vi gjennom dei individuelle behova dine for tenester og oppfølging utover sjølve kreftbehandlinga.
Behandling
Om du har kreft, blir det no planlagd kva behandling som er best for deg. Avgjerda om di behandling blir tatt i samråd med deg, vanlegvis basert på vurdering i eit tverrfagleg team-møte.
Samval inneber at du mottek informasjon om fordelar og ulemper ved dei ulike alternativa. Så kan du saman med helsepersonell sjå desse opp mot kvarandre, ut ifrå kva som er viktig for deg.
Her er tre spørsmål du kan stille din behandlar:
- Kva alternativ har eg?
- Kva fordelar og ulemper er moglege ved desse alternativa?
- Kor sannsynleg er det at eg vil oppleve nokre av desse?
Følgjande hovudtypar av lymfombehandling vert nytta, åleine eller i kombinasjon: cellegift, immunterapi, strålebehandling, observasjon utan behandling.
Mange med sakteveksande Non-Hodgkin lymfom treng ikkje behandling ved diagnosetidspunktet.
Kliniske studiar
8 kliniske studiar er opne for rekruttering. Saman med legen din kan du vurdere om ein klinisk studie er aktuell for deg.
- Golcadomid eller placebo i kombinasjon med standardbehandling ved ubehandlet høyrisiko storcellet B-cellelymfom
- Kombinasjonsbehandling med rituximab og acalabrutinib for pasienter med lymfekreft
- Mozunetuzumab ved tidlig tilbakefall av follikulært lymfom
- IMPRESS Norway
- Molekylær profilering av post-transplantat lymfoproliferativ sykdom (PTLD)
- Epcoritimab i kombinasjon med standardbehandling ved follikulært- og diffust storcellet B-cellelymfom
- Barn og ungdom med lymfoblastisk lymfom (lymfekreft)
- Medikamenter mot lymfekreft (diffust storcellet B-cellelymfom) hos eldre
Oppfølging
Etter avslutta behandling er det vanleg med oppfølgingskontrollar på sjukehuset i fleire år. Kontrollane er som oftast ved eit lokalt sjukehus. Rehabilitering og pasientkurs om lymfekreft kan vere aktuelle tilbod.
Rehabilitering og meistring ved kreftsjukdom
Det finst ei rekkje tilbod som kan vere til hjelp for å kome tilbake til kvardagen under og etter kreftsjukdom. Derfor er det viktig å tenkje rehabilitering og meistring av sjukdommen heilt frå sjukdomsstart og begynnelsen av behandlinga. Målet er å kunne fungere og leve med eller etter kreftsjukdom, med so god livskvalitet som mogleg.
Ver merksam
Dersom du opplever av symptom på sjukdomen kjem tilbake etter behandling, må du ta kontakt med fastlegen din. Ver merksam viss du får:
- auka infeksjonstendens
- vedvarande feber av ukjent årsak
- blødningstendens
- utilsikta vekttap
- nattesveitte
- forstørra lymfeknutar
