Grunntanken i kognitiv terapi er at tankar, følelsar, og handlingar påverkar kvarandre. I denne behandlingsmetoden ser du og terapeuten nærare på innhaldet i tankane og testar ut nye måtar å tenke om problemet på og korleis møte det. Forsking har dokumentert at kognitiv terapi har hjelpt mange til å få kontroll over problema sine.
Kognitiv terapi er ein behandlingsmetode der vi legg vekt på å jobbe med tankane dine, derav nemninga kognisjon, som betyr tenking. Identifisering av negative automatiske tankar knytt til konkrete situasjonar er sentralt, og vi forsøker å få deg til å sjå samanhengen mellom tankar, følelsar og handling. Forståing for korleis du tenker omkring og førestiller deg ei hending, blir viktig, og korleis den negative tenkinga kan utløyse vonde følelsar, som igjen kan påverke handlinga på ein negativ måte.
Å oppleve ein situasjon der noko gjekk galt, blir hos mange forklart med tanken om at «Eg er dum». Det blir også kalla negativ sjølvattribusjon, og i kognitiv terapi vil du prøve å finne alternative tankar som kan erstatte dei negative.
Slik kan du få hjelp til å handle meir konstruktivt for deg sjølv. Det handlar om å få hjelp til å finne alternative måtar å tenke, føle og handle på, ettersom vi saman ser nærare på det logiske grunnlaget for at du tenker slik du gjer.
Det er ulike kognitive metodar som har tilhøyrsle innan denne tilnærminga; kognitiv åtferdsterapi, metakognitiv terapi, ACT (accept and commitment therapy) og eksponeringsterapi.
Kognitiv åtferdsterapi er også ofte kalla berre kognitiv terapi. I kognitiv åtferdsterapi legg vi også vekt på å hjelpe deg til å finne ein god balanse mellom nødvendige gjeremål og aktivitetar som kan gi ei auka oppleving av meistring og tilfredsstilling. Vi legg vekt på å jobbe med risiko for tilbakefall. I kognitiv terapi jobbar vi med å forberede deg på å kunne bruke metodane og verktøyet vi har jobba med i terapien, som hjelp til sjølvhjelp etter avslutta behandling.
Metakognitiv terapi er nyare kognitive tilnærmingar, der ein ikkje først og fremst legg vekt på å endre innhaldet i tankane, men å sjå på korleis du forheld deg til tankane, og korleis du tenker om tankane (derav metakognitiv). Denne terapien er mindre konfronterande enn tradisjonell kognitiv terapi (som stiller spørsmål ved innhaldet i tankane og kva som er irrasjonelt). I staden for å legge vekt på å endre tankeinnhald, er målet å avgrense tida du bruker på grubling over bekymringstankar. Det sentrale er å øve opp til ei metakognitiv haldning og at du blir bevisst di eiga tenking og forheld deg til den. Det er sentralt korleis du tenker om og forheld deg til dei indre så vel som ytre opplevingane dine. For eksempel er deprimerte ofte meir bekymra og grublar meir enn ein som ikkje er deprimert. Du lærer deg å utsette grubling og la dei negative tankane komme, men utan å la dei ta for stor plass.
Aksept- og forpliktingsterapi (ACT) er ei anna nyare retning i kognitiv terapi som blant anna i mykje større grad vektlegg mindfulness. Tanke- og kjenslemessig smerte blir sett på som ein uunngåeleg del av livet og som oftast normale psykologiske reaksjonar på det som skjer i livet. Alle forsøk på å kontrollere eller unngå smertefulle opplevingar, tankar eller følelsar fører berre til endå meir smerte. ACT dreier seg ikkje om å motarbeide skremmande, sinte, angstfylte eller triste tankar, eller dei følelsane som blir sett i gang. Når du gir slepp på tanke- og kjenslekontrollen, kan du oppnå psykologisk fleksibilitet, der du kan eksistere i noverande augeblink. Aksept handlar om å kunne leve med noko. Å vere meir open for å kunne leve eit meir meiningsfullt liv, styrt av dei indre verdiane dine.
I den kliniske kvardagen er det vanleg å bruke element frå ulike former for kognitiv terapi, og det blir dessutan lagt stadig meir vekt på å jobbe med emosjonsretta intervensjonar innan denne tilnærminga.
Eksponeringsterapi er ei anna retning innan kognitiv terapi. Den er godt vitskapeleg dokumentert og gir ofte god og relativt rask symptomlindring. Den overordna ideen ved denne terapiforma er at vi gjennom ulike pedagogiske teknikkar og treningsprogram forsøker å bryte dysfunksjonelle åtferdsmønster. Ved hjelp og rettleiing frå ein kompetent behandlar lærer du deg til gradvis å nærme deg det som gir deg angst, og angsten vil då gradvis bli redusert. Denne behandlingsforma kan vere krevjande, men gir god effekt.
Det er eit krav om at spesialisthelsetenesta skal bruke evidensbaserte metodar, det vil seie behandlingsmetodar som har dokumentert effekt.
Før
Før behandlinga kan det vere lurt å tenke gjennom kva du ønsker med behandlinga, og kva målet ditt er.
Om du klarer å gjere nokre små endringar i positiv retning i ventetida, er det verdifullt. Det kan for eksempel dreie seg om å starte med forsiktig fysisk aktivitet eller noko anna behandlaren din anbefaler.
Under
Ein god relasjon til behandlar er viktig for å få god hjelp, og du må saman med behandlar bli einig om måla for behandlinga di.
I kognitiv terapi er det veldig vanleg å få heimeoppgåver mellom behandlingstimane. Arbeidstimane dine mellom behandlingstimane blir sett på som ein viktig faktor av mange for betring. Psykoedukasjon og innsikt i korleis plagene dine heng saman, er også eit viktig element som gjer det lettare å kunne endre tanke- og åtferdsmønsteret ditt.
Psykoedukasjon vil vere ein naturleg del av behandlinga av ulike diagnosar.
Etter
Det er viktig at du bruker det du har lært gjennom behandlinga. Strategiar for å hindre tilbakefall vil vere eit tema mot slutten av behandlinga.
Vi gjev behandlingstilbod ved Nordfjord psykiatrisenter (Eid), Psykiatrisk klinikk, vaksenhabiliteringa (Førde) og Indre Sogn psykiatrisenter (Sogndal).
Det går regelmessig rutebussar mellom Førde Sentralsjukehus og Førde Rutebilstasjon.
På nettsidene til skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestadar og tider for Sogn og Fjordane.
Frå Førde er det også gode bussamband til Bergen, Oslo, Ålesund og Trondheim.
Flybuss
Det går direkte flybuss frå Førde Lufthamn Bringeland til Førde Sentralsjukehus for alle fly som landar. Frå Førde Sentralsjukehus går flybussen 70 minutt før alle flyavgangar.
Parkering
Det er mogleg å parkere gratis på sjukehusområdet for pasientar og besøkande.
Taxi
Drosjesentralen i Førde er om lag 100 meter frå Rutebilstasjonen. Ved behov er våre tilsette i resepsjonen tilgjengelege 24 timar i døgnet og kan bestille taxi til deg.
Buss
Nordfjordeid Rutebilstasjon ligg i Nordfjordeid sentrum og er om lag ein kilometer frå psykiatrisenteret/BUP/sjukehuset.
På nettsidene til skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestadar og tider for Sogn og Fjordane.
Frå Nordfjordeid er det også bussamband til Bergen, Oslo, Ålesund og Trondheim.
Parkering
Det er mogleg å parkere gratis på sjukehusområdet for pasientar og besøkande.
Taxi
Ved behov er våre tilsette i resepsjonen tilgjengelege 24 timar i døgnet og kan bestille taxi til deg.
Buss
Sogndal Skysstasjon ligg i Sogndal sentrum og er om lag ein kilometer frå Indre Sogn psykiatrisenter.
På nettsidene til skyss.no finn du bussruter med oversikt over stoppestadar og tider for Sogn og Fjordane.
Frå Sogndal er det også gode bussamband til Bergen og Oslo.
Båt
På nettsidene til skyss.no finn du ekspressbåtruter med oversikt over stoppestadar og tider for rutene mellom Sogndal og både Bergen og Måløy/Selje.
Flybuss
Det går direkte flybuss frå Sogndal Lufthamn Haukåsen til Sogndal Skysstasjon ved alle fly som kjem. Frå Sogndal Skysstasjon går flybussen 70–75 minuttar før alle flyavganger – rutetider på nettsidene til skyss.no
Parkering
Det er mogleg å parkere gratis på området for pasientar og besøkande.
Taxi
Drosjesentralen i Sogndal er ved Skysstasjonen. Ved behov kan våre tilsette i resepsjonen bestille taxi til deg.
Praktisk informasjon
Ved Førde sentralsjukehus finn du Sjukehusapoteka Vest HF si avdeling i Sogn og Fjordane.
Apoteket gjev tilbod til alle nyutskrivne og polikliniske pasientar ved Førde Sentralsjukehus, samt alle tilsette og besøkande. Sjukehusapoteket er altså open for alle.
På veg heim frå sjukehuset kan pasientar få med seg alt dei treng av legemiddel og utstyr for vidare behandling heime. I tillegg har apoteket eit stort og variert utval av reseptfrie legemiddel, hudpleiemiddel, kost- og ernæringsmiddel samt andre apotekvarer.
Apoteket gjer klar legemidla medan du ventar og gjev råd om korleis du skal bruke dei på rett måte.
Apoteket forsyner dei fleste avdelingane i Helse Førde med legemiddel, apotekvarer og farmasøytiske tenester og gjev farmasøytisk rådgjeving til mange kommunar i Sogn og Fjordane.
For å få behandling ved sjukehus eller poliklinikk må du i utgangspunktet vere tilvist frå lege, kiropraktor eller manuell teapeut. Har du trong for legehjelp skal du ringe fastlegen din eller den kommunale legevakta.
Mange pasientar og pårørande ønskjer å ta bilete eller video som eit minne frå tida på sjukehuset. Då kan det vere lurt å hugse nokre reglar.
Det er sjølvsagt heilt greitt så lenge det er pasientane og/eller pårørande og vener som er på bileta.
Det er likevel ikkje lov å ta bilete av medpasientar eller tilsette. Vi har hatt tilfeller der bilete av medpasientar/tilsette er blitt publisert i digitale media utan deira godkjenning.
Vi håper alle viser respekt for personvernet til alle dei møter under besøket på sjukehuset og avgrensar fotografering til å gjelde eigen familie og vener.
Ved Nordfjord sjukehus og Førde sentralsjukehus finn du kiosk der du kan kjøpe aviser og andre kioskvarer.
Ved Førde sentralsjukehus kan du også levere kupongar til Norsk Tipping sine spel.
Alle kantinene i Helse Førde er opne for tilsette, pasientar og pårørande.
Kantinene på Lærdal sjukehus og Nordfjord sjukehus finn du i underetasjen. Dei har opningstid 10.30 - 14.30.
Hovudkantina ved Førde sentralsjukehus ligg i 2. etasje. Her får du kjøpt varm mat og mykje anna. Den har opent 07.30 - 16.30. I Førde finn du også ein kafe i 1. etasje innanfor resepsjonen. Denne har opningstid 09.00 - 15.00. Her finn du kaffe, te, anna drikke, påsmurt og kaker m.m.
Kantina ved Indre Sogn psykiatrisenter er open alle kvardagar frå klokka 10.00-13.30.
Kantina på Tronvik er open for tilsette og bebuarar.
Du kan nytte mobiltelefon ved sjukehusa. Vi oppfordrar likevel alle til å bruke mobilvett og ta omsyn til medpasientar.
Det er viktig å sette telefonen på stille om natta, og på stilleringing eller vibrering om dagen. Av omsyn til dei andre pasientane er det best å gå ut av rommet dersom du må ta ein lengre samtale.
Vi ber om at du inne på pasientrommet ikkje snakkar eller har lyd på mobilen i tidsrommet etter klokka 21.30 til klokka 08.00 neste dag.
Det er gratis trådlaust nettverk for pasientar, pårørande og besøkande på sjukehusa. Dette kan du kople deg til frå din smarttelefon.
Førde sentralsjukehus har sett av hundre parkeringsplassar berre for pasientar og pårørande. Bommen ved pasientparkeringa opnar seg automatisk. Er alle desse plassane opptekne, er det fleire parkeringsområde rundt Førde sentralsjukehus. Ledige plassar på desse områda kan òg nyttast av besøkande.
BLODGJEVARAR og RØRSLEHEMMA har eigne parkeringsplassar mellom anna framfor hovudinngangen og rundt om på sjukehuset sitt område. Dei som kan parkere her, har eige parkeringsløyve. Utan slikt løyve er parkering rekna som ugyldig.
Ordinær parkering for pasientar og pårørande: Parkeringsplassen er inn frå Svanehaugvegen. Sjå blått område på kartet:
I 6. etasje har Førde sentralsjukehus eige pasienthotell.
Pasienthotellet har 22 senger. Dei er fordelt på seks enkle rom og åtte doble rom. Alle romma er tilpassa rullestolbrukarar.
Treng du nokon å snakke med? Sjukehuspresten er til for deg anten du er pasient eller pårørande. I møte med denne omsorgstenesta kan du finne ein «fristad» og ein plass å samle tankane. I samtale med sjukehuspresten er det tid og rom for både stort og smått.
Du treng ikkje ha kristen eller religiøs tru for å ta kontakt. Det er ditt liv og dine tankar som har fokus. Det er sjølvsagt og høve til klassiske prestetenester som mellom anna sermoniar og bøn.
Uansett kva du har på hjartet er sjukehuspresten tilgjengeleg for å møte deg, der det passar deg best. Det kan vere på telefon, prestekontoret, pasientrom, i kantina eller kanskje på ein benk ute.
Ta kontakt direkte med Helene Langeland på telefon 908 79 281, eller spør personalet om å tilkalle/avtale tid med prest.
Sjukehuspresten er primært tilgjengeleg i ordinær kontortid, men kan og tilkallast til andre tider.
Kontoret er på plan 2, første dør til høgre for inngangen til kantina.
Slik koblar du deg til gjestenettet vårt:
Koble deg til det trådlause gjestenettet (gjest.ihelse.net)
Ein nettlesar skal opne seg automatisk. (Om påloggingsvindauget ikkje dukkar opp, forsøk å opne nettlesaren manuelt).
Les nøye gjennom vilkåra.
Trykk "Godta" når du har lese og forstått vilkåra.
Innlogginga skjer automatisk på einingar etter første pålogging, så lenge kontoen er aktiv. Det skal berre vere nødvendig å logge seg på éin gong per eining per 31 dagar.
For å avgrense smitte under pandemien kan det vere andre visittider og reglar som gjeld. Sjå Smittestatus virussjukdomar for meir informasjon.
Akuttmedisin: Etter avtale på telefon 57 83 90 82.
Barneavdeling: Visittider sengeposten 5. etg: Kontakt personale på vaktrommet.
Kirurgisk: Visittider sengepost 12.30-13.30 og 18.30-19.30.
Kreft: Visittider sengepost: Har ikkje faste visittider. Ta kontakt med vaktrommet.
Kvinneklinikken: Far eller medmor kan kome når dei ønskjer utanom kviletid klokka 13.00-15.00. Søsken til barnet og andre besøkande kan takast i mot utanfor avdelinga.
Medisinsk: Visittider medisinsk sengepost 14.30-15.30 og 19.00-19.45. Til eineromma: Etter avtale.
Nevrologisk: Ikkje fast visitttid. Pårørande og andre er alltid velkomne.
Ortopedisk: 13.30-16.00 og 17.30-19.30.
Psykiatrisenteret er ope for besøk av pårørande og andre heile dagen. Vi ber likevel om at besøkande ringjer på førehand slik at besøket ikkje kolliderer med andre aktivitetar.
